لغت نامه

بسمه تعالی

اصطلاحات وفرامین در هنر رزمی آی کی دو

آريگاتو- از شما متشكرم. تشکرغير رسمي (Arigato)
دومو آريگاتو گوزاي ماشتا- از شما خيلي متشكرم، براي چيزي كه تازه به اتمام رسيده است. تشکر خيلي رسمي. (Domo arigato gozaimashta)
گومن ناساي- معذرت مي خواهم، متاسف هستم  . (Gomennasai)    
اونگاي شيماسو- خواهش مي كنم، زمانيكه چيزي را درخواست مي كنيم، معمولا زمان شروع تمرين عنوان مي شود . (Onegaishimasu)
هاي- بله (Hai)
واكاريماسو- مي فهمم    (Wakarimasu)

فرامين در دوجو
آتو- به عقب برويد  (Ato)
هاجيمه- شروع    (Hajime)   
كوتاي- عوض كنيد    (Koutai)
ماواته- بچرخيد    (Mawatte)   
موكوسو- چشمها را ببنديد, تمركز   ( Mokuso)  
سو واته- بنشينيد    (Suwatte)
تاته- بلند شويد  )  (Tatte
يامه- خاتمه, ايست   (Yame)
يوي- آماده    (Yoi)
شومن نی ری – احترام به روبرو    (shomen niri)

شين زن ني ري- احترام به جايگاه مقدس    (Shinzen nirei)   
يودانشا ني ري - احترام به مربي از طرف درجات مشكي   (yudansha nirei)
سن سي ني ري- احترام همه به مربي   )   (Sensei ni rei
جوسكي ني ري- احترام به جايگاه بالاي كلاس   (Joseki ni rei)
كاميزا ني ري- احترام به خداوند، جايگاه نمادين و مركزي دوجو   (Kamizani rei)
اوتاگاي ني ري- احترام هنرجويان به يكديگر    (Otagai ni rei)
ري- احترام   (Rei)

درجات و القاب
كوهاي- هنرجوي تازه كار   (Kohai)
سمپاي- هنرجوي ارشد   (Sempai)
سن سي- معلم، مربي  )  (Sensei
شيهان- مربي ارشد، توصيه مي شود كه از اين عنوان فقط در داخل دوجو استفاده شود و در خارج از دوجو، فقط از سن سي استفاده شود. (Shihan)
كيو- كلاس، درجه هنرجويان از ابتداي كار تا قبل از شودان. از كيو 10 (پائين ترين رده) تا كيو 1 (بالا ترين رده در اين مقطع).جو كيو، كو كيو، هاچي كيو، نانا كيو، روك كيو، گو كيو، يون كيو، سان كيو، ني كيو، ايكيو    (Kyu)
دان- رتبه، درجات پيشرفته تر در رده هاي مشكي. از دان 1(كمترين) تا دان 10(بيشترين) است. شودان، ني دان، سان دان، يون دان، گودان، روكو دان، نانا دان، هاچي دان، كودان، جودان   (Dan)
يودان شا- اعضا با درجه دان     (Yudansha)
مودان شا- اعضا با درجه كيو   )  (Mudansha
هان شي- عنواني كه علاوه بر دان، تحت شرايط خاصي، به دارندگان دانهاي9 و10 اعطا مي شود، فردي كه كانديداي احراز اين عنوان است، بايد حداقل 55 ساله، يا بالاي آن باشد. اين عنوان معادل فول پروفسور است   )  . (Hanshi
كيو شي- عنواني كه علاوه بر دان تحت شرايط خاصي، به دارندگان دانهاي7 و 8 اعطا مي شود، اين عنوان معادل پروفسور است    . (Kyoshi)
رن شي- عنواني كه علاوه بر دان تحت شرايط خاصي، به دارندگان دانهاي 5،4 و6 اعطا مي شود، اين عنوان معادل دستيار پرفسور است  . (Renshi)
سوكه- رئيس يك سبك، يا بزرگ يك فاميل    (Soke)
دو شو- راه دار، جلو دار، در حال حاضر در آي كي كاي، موريته رو اوئشيبا (1951)-نوه موريهه اوئشيبا- را به اين عنوان مي شناسند  . (Doshu)
كاي چو- مالك مدرسه يا موسسه    (Kaicho)
كان چو- مالك ساختمان يا محل استقرار مدرسه     (Kancho)
دوجو چو- رهبر يك دوجو   (Dojo-cho)
ا'سن سي- معلم بزرگ، لقب بنيان گذار آي كي دو-موريهه اوئشيبا   (O- Sensi)

لباس
كيكو گي/ دو گي/ گي- لباس تمرين  ) (Keiko gi , do gi , gi
سوده- آستين   (Sode)   
ا'بي- كمربند   (Obi)
هاكاما- شلواري با پاچه هاي پهن و چين دار، تن پوش سنتي سامورائيها  )    (Hakama
هرا-زائده قلاب مانند پشت هاكاما     (Hera)    
ماتاداچي- خط جدا كننده در كنار هاكاما    (Matadachi)
كو شيتا- صفحه تخت پشت هاكاما    (Koshiita)
تابي- جورابهاي مخصوص ژاپني كه در داخل دوجو از آنها استفاده مي شود   . (Tabi)
ز'ري- سندل ژاپني براي استفاده در خارج از دوجو    (Zori)

قسمت ها و اعضاي بدن
هارا- شكم, محلی در چهار انگشتی زير ناف, مركز ثقل بدن   )   (Hara
آگو- فك   (Ago)
آشي- پا    (Ashi)
آشي كوبي- قوزك پا     (Ashikubi)
آتاما- سر     (Atama)
امپي- آرنج    (Empi)
اري- يقه    (Eri)
گان من- صورت    (Ganmen)
هيجي- آرنج    (Hiji)
هيتاي- پيشاني   (Hitai)
هيزا- زانو )    (Hiza
اوچي- داخل  )    (Uchi
سوتو- خارج    )  (Soto
جودان- بالا، از گردن به بالا  )  (Jodan
چودان- ميانه، از كمر تا گردن   )  (Chudan
گدان- پايين، از كمر به پايين)     (Gedan
اوتوشي- انداختن  )  (Otoshi
شومن- مستقيم به طرف جلو، از بالا  )    (Shomen
يوكو- افقي, به طرف كنار)     (Yoko
گياكو- بر عكس, مخالف, مقابل  ) (Gyaku
هانتاي- از طرف ديگر, عكس  ) (Hantai
كومي- جلو كشيدن يا نزديكتر آمدن  )     (Komi
هانتاي ني- در جهت مخالف   )  (Hantai-ni
هاپو- هشت جهت، در تمام جهات   ) (Happo  
چوكوسن- در يك خط راست  ) (Chokusen
یوکومن- از کنار سر- ازپهلوی سر   (yokomen)   
ناكا- مركز )   (Naka
ناكا ني- به طرف مركز  )   (Naka ni
واكي- كنار، زير بغل  )  ((Waki
زنپو- جلو، به سمت جلو  )  (Zenpo

استقرار ها
هانمي- استقرار نيمه باز، استقرار نيمه به جلو، استقرار مثلثي پايه در آي كي دو   (Hanmi)
كامائه- استقرار   (Kamae)
كيزا- زانو زدن به روي پنجه پا    (Kiza)    
سيزا- زانو زدن روي دو عضله پشت ساق پا    (Seiza)
شي ذن تاي- استقرار طبيعي    (Shi zen tai)
تاچي- ايستادن   (Tachi)
چودان- استقرار مياني، شمشير در وسط بدن نگاه داشته مي شود    (Chudan)
گدان- استقرار پايين، شمشير به سمت پايين بدن نگاه داشته مي شود    (Gedan)
هاسو گامائه- استقرار به صورت عدد 8. پاي چپ در جلو و شمشير در سمت راست و كنار سر    (Hasso gamae)
جودان- استقرار بالا، شمشير بالاي سر نگاه داشته مي شود، معمولا پاي چپ جلو است    (Jodan)
كاروما- مثل واكي گامائه، ولي تيغه شمشير افقي است    (Karuma)
كاسومي- دستها به صورت ضربدر قرار گرفته اند، تا تكنيك پنهان باشد، مانند ابر و مه كوهستان   (Kasumi)
كونگو- تيغه به صورت عمودي در جلوي صورت و بالاي چشمها     (Kongo)   
واكي گامائه- پاي چپ در جلو وشمشير در قسمت راست بدن(ميگي واكي گامائه).در اين حالت شمشير به سمت پايين و عقب نشانه رفته است. از اين نوع گارد براي فنون انتحاري و تمام كننده استفاده مي كردند. دليل ديگر براي اين گارد، پنهان كردن طول شمشير بوده است، مخصوصا زمانيكه شمشير شكسته شده بود     . (Waki gamae)

حمله كردن
آتمي- حمله و ضربه زدن به يك نقطهُ حياتي در بدن، الزاما نبايد يك برخورد فيزيكي باشد     . (Atemi)
چودان زوكي- مشت به طرف ناحيه شكم      (Chudan-zuki)
چودان گري- ضربه پا به سمت ناحيه شكمي    ) (Chudan-Geri
گدان زوكي- مشت به طرف پايين بدن  )   (Gedan-zuki
گدان گري- ضربه پا به سمت پايين بدن     )   (Gedan-Geri
گياكو اوچي- هرنوع حمله عكس    ) (Gyaku-uchi
گياكو زوكي- مشت زدن با دست مخالف  )  (Gyaku-zuki
جودان زوكي- مشت به سمت گردن و سر    )  (Jodan-zuki
جودان گري- ضربه پا به سمت گردن و سر  )  (Jodan-Geri
کاآشی زوكي- فشار متقابل وارد كردن    ) (Kaeshi-zuki
كتته اوچي- ضربه با يك دست )       (Katate-uchi
من اوچي- ضربه به سر يا صورت )    (Men-uchi
مونه تسوكي- فشار و حمله به سمت گل كمربند يا قسمت مياني بدن )       (Munetsuki
اوي زوكي- قدم برداشتن و مشت زدن به صورت دست و پاي موافق    ( Oi-zuki)
شومن اوچي- حمله مستقيم از بالا به سمت بالاي سر يا صورت  )      (Shomenuchi
شوتو- حمله با تيغه دست   (Shoto)
تسوكي- مشت زدن(همراه با قدم برداشتن یا ساکن به سمت نقاط بدن  )   (Tsuki
اوچي- داخل، ضربه زدن )   (Uchi
يوكومن اوچي- ضربه مورب به سمت كنار سر يا صورت )   (Yokomen uchi
يوكو اوچي- ضربه مورب  )   (Yoko-uchi

گرفتن ها
دوری- گرفتن     (Dori)
گياكوته دوري- گرفتن دست مخالف   )   (Gyakute-dori
كاتاته دوري- با يك دست يك دست را گرفتن  ) (Katate dori
كوسا دوري- گرفتن دست موافق يا گرفتن دست به صورت ضربدري  )   (Kosadori
موروته دوري- با دو دست يك دست (مچ) را گرفتن    ( Morote dori)
كاتا دوري- گرفتن شانه  ) (Kata dori
ريو كاتا دوري- گرفتن هر دو شانه )  (Ryokata dori
ريوته دوري- با دو دست, دو دست را گرفتن   )    (Ryote dori
مونه دوري- با يك يا دو دست جلوي يقه را گرفتن ( قسمت سینه )     ( Mune dori)
اری دوری -  گرفتن یقه     (eri dori )

هيجي دوري- گرفتن آرنج    )        (Hiji dori
سوده دوري- گرفتن آستين   )   (Sode dori
اوشيرو اري دوري- گرفتن يقه از عقب    )  (Ushiro eri-dori
اوشيرو تكوبي دوري- گرفتن مچ دست از عقب   )  (Ushiro tekubi dori
اوشيرو ريوته دوري- گرفتن مچ دو دست از عقب   )  (Ushiro ryote dori
اوشيرو ريو كاتا دوري- گرفتن دو كتف از)   (Ushiro ryokata dori
اوشيرو كوبي شيمه- از پشت خفه كردن  )    (Ushiro kubi shime
اوشيرو دوري- از پشت گرفتن يا حلقه زدن )   (Ushiro dori  

اصول
توجه شود كه، منظور از ايكيو، ني كيو، سان كيو، يون كيو، گو كيو و روكو كيو، فنون اصلي هستند و اين واژه ها را نبايد با درجات اشتباه گرفت.
اي كيو- اصل اول، اوده اوسائه، اوشي تا اوشي، فشار روي بازو يا کنترل بازو  )   (Ikkyo
ني كيو- اصل دوم، بر عكس كردن مچ دست، چرخش مچ به سمت داخل، كوته ماواشي، كوته ماكي  (Nikyo)
سان كيو- اصل سوم،برگرداندن(كامل) مچ دست به سمت پشت، كوته هينري، شيبوري كيمه  )  (Sankyo
يون كيو- اصل چهارم، فشار روي مچ دست، تكوبي اوسائه   )  (Yonkyo
گوكيو- اصل پنجم، كوجي اوسائه، اوده نوباشي، كشيدن دست از شانه تا مچ    (Gokyo)
روكو كيو- اصل ششم، هيجي کيمه/شيمه/جيمه اوساعه به معنی قفل آرنج، واكي گاتامه به معنی قفل بازو و اوده گاتامه يا اوده هيشيگي به معنی خرد كردن بازو( از شانه تا مچ) است. روکو کيو در سه حالت تقريبا مشابه قابل اجراست. بين نحوه اجرای هيجی کيمه، واکی گاتامه و اوده گاتامه مقداری اندک تفاوت وجود دارد. نحوه رفتار مدارس آی کی دو نسبت به يکديگر در ارتباط با دسته بندی اين سه تکنيک قدری متفاوت است به نحوي که در بعضی از مدارس آی کی دو، واکی گاتامه در دسته بندی روکو کيو قرار می گيرد و اوده گاتامه به عنوان يک تکنيک مجزا دسته بندی می شود. مدارسی نيز هستند که هر سه مورد ياد شده را به عنوان روکو کيو دسته بندی و تمرين می کنند        . (Rokukyo)    

وازا - فنون
اوكمي- هنر دريافت كردن با بدن، به معناي عمومي یعنی افت زدن   )   (Ukemi
بوجوتسو- فنون جنگی و مبارزه ای   (Bujutsu)
كومي تاچي- تمرين اشتراكي شمشير به صورت دو نفره   ) (Kumitachi
كومي جو- تمرين اشتراكي چوب به صورت دو نفره     (Kumijo)
تاچي دوري- خلع سلاح كردن شمشير    (Tachi dori)
تانتو دوري- خلع سلاح كردن چاقو  ) (Tanto dori
آتمي وازا- فنوني كه به منظور ضربه زدن به نقاط حياطي بدن به كار مي روند    (Atemi-waza)
هاناشي وازا/ هازوشی وازا- فنوني كه با گريختن و اجتناب کردن از حمله ها و گرفتن ها انجام مي شود.
(Hanashi-waza/Hazushi waza)
هانمي هان داچي وازا- فنوني كه، "اوكه" در آن ايستاده و " توری" نشسته باشد     ( Hanmi-handachi waza)
هنكا وازا- تكنيك هاي گوناگون. عوض كردن تكنيكي، از نيمه تكنيكي ديگر )   (Henka waza
هيتوري وازا- تمرين با يار نامرئي (Hitori waza)
جو دوري- گرفتن چوب - خلع سلاح كردن چوب  )   (jo dori
جيو وازا- تمرين فنون به صورت آزاد، معمولا به صورت دسته اي از حملات و فنون انجام مي شود، و با راندوري، كه همه چيز در آن آزاد است، متفاوت است   . (Jiuwaza)

امید وارم این اطلاعات ناچیز خدمتی در اشائه و پیشرفت  هنر رزمی آی کی دو آی کی کای ایران باشد .  ارادتمند (عباس  ناصری دبیر سبک )